Máy phay là gì? Cấu tạo, chức năng và phân loại chi tiết

Máy phay là gì? Đây là câu hỏi được nhiều người quan tâm khi tìm hiểu về các thiết bị gia công cơ khí. Với khả năng gia công chính xác, định hình linh hoạt, máy phay đã cách mạng hóa việc tạo ra các chi tiết phức tạp với độ chính xác cao. Để giải đáp thắc mắc máy phay là gì, bài viết này Thiết bị dụng cụ kỹ thuật Hitami sẽ phân tích về nguồn gốc ra đời, cấu tạo, chức năng cũng như các loại máy phay phổ biến hiện nay.

Máy phay là gì?

Vậy máy phay là gì? Máy phay là một dụng cụ gia công cơ khí chuyên dụng, có khả năng cắt gọt, tạo hình các vật liệu cứng như kim loại, gỗ, nhựa một cách chính xác và hiệu quả thông qua việc sử dụng các dụng cụ cắt xoay tốc độ cao. Bản chất của gia công phay là dùng một hay nhiều lưỡi dao có nhiều mép cắt gắn trên trục chính để cắt, bào, tạo ra bề mặt phẳng, rãnh, lỗ hoặc bề mặt định hình phức tạp trên phôi.

Nguồn gốc ra đời của máy phay

Để hiểu máy phay là gì, ta cần biết nguồn gốc ra đời của nó. Máy phay ra đời vào đầu thế kỷ 19, gắn liền với cuộc cách mạng công nghiệp. Người có công đầu tiên phát minh ra máy phay là Eli Whitney – nhà sáng chế nổi tiếng người Mỹ. Ông chế tạo máy phay để tự động hóa việc sản xuất các bộ phận súng cầm tay với độ chính xác cao. Từ đó, máy phay nhanh chóng phát triển và trở thành một thiết bị không thể thiếu, mang tính cách mạng trong quy trình sản xuất của nhiều ngành công nghiệp quan trọng.

Chức năng và cấu tạo chi tiết của máy phay

Dưới đây là chức năng và cấu tạo của máy phay:

Chức năng máy phay

Chức năng chính giúp ta hiểu máy phay là gì. Máy phay có chức năng chính là cắt gọt, tạo hình các vật liệu rắn như kim loại, gỗ, nhựa một cách chính xác và hiệu quả thông qua việc sử dụng các dụng cụ cắt xoay tốc độ cao. Các chức năng của máy phay bao gồm:

• Phay phẳng để tạo các bề mặt nhẵn, bằng phẳng
• Phay ngoại vi để tạo ra biên dạng, đường lượn mong muốn cho sản phẩm
• Phay rãnh có độ sâu và bề rộng khác nhau
• Khoan tạo lỗ với đường kính, độ sâu yêu cầu
• Định hình các đường cong, bề mặt phức tạp theo đường viền cho trước

Cấu tạo máy phay

Hiểu cấu tạo máy phay sẽ giúp ta trả lời câu hỏi máy phay là gì. Máy phay được cấu thành từ các bộ phận chính:
Trục chính: là trái tim của máy phay, có nhiệm vụ gắn giữ và truyền chuyển động quay tốc độ cao cho các dụng cụ cắt (dao phay).

• Bàn máy: là nơi gá lắp, định vị phôi cần gia công, thường có thể chuyển động theo các phương X, Y để đưa vật gia công tới đúng vị trí cần cắt gọt.
• Dụng cụ cắt (dao phay): gắn trên trục chính, quay tròn với tốc độ cao để cắt gọt, hình thành bề mặt sản phẩm. Dao phay có nhiều loại hình dạng, kích cỡ để thực hiện các thao tác gia công khác nhau.
• Hệ thống truyền động: cung cấp động lực cho máy hoạt động, gồm động cơ và hệ thống truyền chuyển động cơ học, thuỷ lực hoặc khí nén.
• Bộ điều khiển: gồm hệ thống điện, điện tử để điều khiển chuyển động, tốc độ trục chính, bàn máy theo yêu cầu gia công.
• Hệ thống làm mát bôi trơn: dùng dung dịch làm mát để hạ nhiệt cho dụng cụ cắt và chi tiết gia công, giúp tăng tuổi thọ dao, giảm ma sát, nâng cao chất lượng bề mặt gia công.

Các loại máy phay phổ biến

Để hiểu máy phay là gì, ta cần biết các loại máy phay phổ biến. Máy phay có nhiều chủng loại khác nhau được thiết kế riêng cho từng mục đích gia công cụ thể. Dưới đây là một số loại máy phay thường gặp:

Máy phay đứng

Máy phay đứng có trục chính nằm thẳng đứng, vuông góc với bàn máy. Loại máy này thích hợp cho các thao tác phay mặt, phay rãnh, khoan lỗ hoặc phay định hình các chi tiết nhỏ.

Máy phay ngang

Ngược với máy phay đứng, máy phay ngang có trục chính lắp nằm ngang, song song với bàn máy. Máy loại này thường có kích thước lớn, công suất mạnh, ứng dụng để phay các chi tiết dài, rộng hoặc gia công các bề mặt lớn.

Máy phay đa năng

Máy phay đa năng kết hợp cả khả năng của phay đứng và phay ngang trong cùng một máy. Đây là loại máy linh hoạt, có thể điều chỉnh để thực hiện nhiều loại công việc gia công khác nhau.

Máy phay CNC

Máy phay CNC (Computer Numerical Control) là câu trả lời cho câu hỏi máy phay CNC là gì. Đây là loại máy phay hiện đại được điều khiển hoàn toàn bằng máy tính. Các chương trình gia công được lập trình sẵn, máy sẽ tự động thực hiện các thao tác phay cắt với độ chính xác cực cao. Máy CNC cho phép gia công những hình dạng phức tạp, khó hoặc không thể thực hiện bằng máy phay truyền thống.

Máy phay mini cầm tay

Khi tìm hiểu máy phay là gì, không thể bỏ qua máy phay cầm tay. Máy phay cầm tay là loại máy phay nhỏ gọn, có thể di chuyển linh hoạt. Với trọng lượng nhẹ, kết cấu đơn giản, máy phay cầm tay thường được sử dụng cho gia công tại chỗ hoặc những vị trí khó tiếp cận bằng máy phay lớn.

Máy phay gỗ

Máy phay gỗ là câu trả lời cho câu hỏi máy phay gỗ là gì. Máy phay gỗ được thiết kế chuyên dụng cho việc gia công tạo hình các chi tiết gỗ như đồ nội thất, đồ mỹ nghệ. Đa số máy phay gỗ là loại phay đứng, tốc độ cao, kết cấu gọn nhẹ để dễ dàng vận hành và di chuyển khi gia công.
ảnh

Máy phay giường

Máy phay giường có kết cấu gồm một bàn máy cố định và một hoặc nhiều trục chính di chuyển được. Máy phay giường thường có kích thước lớn, công suất cao, chuyên gia công các chi tiết cồng kềnh với tải trọng lớn.

Tính ứng dụng của máy phay trong các ngành nghề

Để thấy được tầm quan trọng của câu hỏi máy phay là gì, ta cần xem xét tính ứng dụng của nó. Máy phay là thiết bị không thể thiếu trong các ngành công nghiệp gia công chế tạo như:

• Công nghiệp ô tô: máy phay gia công các chi tiết động cơ, thân vỏ, khung gầm, bánh răng hộp số…
• Ngành hàng không: chế tạo các bộ phận khung sườn, cánh, động cơ máy bay…
• Ngành cơ khí: gia công các bộ phận máy móc, khuôn mẫu, dụng cụ sản xuất…
• Y tế: gia công các chi tiết máy móc y tế, thiết bị chỉnh hình, dụng cụ phẫu thuật, cấy ghép…
• Điện tử: sản xuất các bo mạch, vỏ máy điện tử với độ chính xác cao
• Chế tạo đồ gỗ: gia công các chi tiết đồ nội thất, mỹ nghệ với độ tinh xảo
• Chế tạo khuôn mẫu: gia công các khuôn ép nhựa, khuôn đúc áp lực…

Những lưu ý khi sử dụng máy phay an toàn

Khi đã biết máy phay là gì, việc sử dụng chúng an toàn cũng rất quan trọng. Máy phay là thiết bị gia công tốc độ cao nên cần tuân thủ các biện pháp an toàn:

• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi vận hành
• Mang đầy đủ thiết bị bảo hộ như kính, mũ, khẩu trang, găng tay, giày chống trượt…
• Kiểm tra kỹ dụng cụ cắt và độ cân bằng của chúng trước khi lắp vào máy
• Chỉ sử dụng dụng cụ cắt sắc bén, phù hợp với vật liệu gia công
• Kiểm tra phôi gia công đã được định vị chắc chắn trên bàn máy chưa
• Điều chỉnh tốc độ cắt phù hợp với vật liệu và dao cắt
• Không để tay, tóc hay quần áo gần phần quay của máy
• Vệ sinh dọn phoi thường xuyên, không sử dụng tay trần để lấy phoi
• Ngắt điện khi không sử dụng hoặc trước khi bảo dưỡng, sửa chữa
• Định kỳ bảo dưỡng máy để đảm bảo hoạt động an toàn, chính xác.

Trên đây là những thông tin cơ bản giúp bạn hiểu máy phay là gì, cấu tạo, công dụng và nguyên lý hoạt động của máy phay trong công nghiệp. Thiết bị dụng cụ kỹ thuật Hitami hy vọng qua bài viết về máy phay là gì này, bạn đã nắm rõ các kiến thức cơ bản về máy phay cũng như vai trò quan trọng của chúng đối với sự phát triển của nền sản xuất hiện đại.